Korzyści z budowy Rolls-Royce SMR w województwie świętokrzyskim

Wszelkie prognozy dotyczące liczby ludności Polski, przewidują spadek populacji nawet do 30,4 mln osób w 2060 r. Największa relatywna depopulacja nastąpi w województwie świętokrzyskim. Analizy pokazują, iż w przeciągu następnych 11 lat liczba ludności miasta Kielce zmniejszy się blisko o 27 000 osób. Niestety będzie to odpływ osób głównie w wieku produkcyjnym, 25-45 lat.

Jednym z powodów tego jest fakt, iż województwo świętokrzyskie charakteryzuje się jednym z najniższych w Polsce wskaźników innowacyjności gospodarki. Niskie nakłady na działalność badawczo-rozwojową prowadzą do małej ilości przedsiębiorstw innowacyjnych. Wszystko to przekłada się na jeden z najniższych wskaźników konkurencyjności regionu w skali europejskiej. W 2022 r. było to 187 miejsce pośród 235 regionów Unii Europejskiej. Co zatem zrobić, aby zatrzymać niebezpieczny trend depopulacji regionu, a także pobudzić jego rozwój?

Odpowiedzią jest industrializacja województwa świętokrzyskiego. Zlokalizowanie tu dużych fabryk i przedsiębiorstw będzie zapewnieniem miejsc pracy, a zatem magnesem nie tylko do pozostania, ale także do migracji na tutejszy obszar. Nie ma „silnego” przemysłu bez inwestycji w działalność badawczo-rozwojową, zatem industrializacja zapewni również wzrost nakładów na ten sektor. Jednak, aby do niej doszło, potrzebny jest czynnik, który przyciągnie inwestorów. Stabilne, niezawodne, niskoemisyjne źródło energii elektrycznej oraz cieplnej wraz z możliwością produkcji wodoru, a zatem SMR (mały modułowy reaktor) jest właśnie takim magnesem.

Zbudowanie na terenie województwa świętokrzyskiego jednostek SMR w technologii Rolls-Royce SMR to nie tylko szansa na rozwój przemysłu, ale również wiele innych korzyści. Pierwszą podstawową są dochody z tytułu podatków. Posiadane szacunkowe dane pozwalają określić, że bezpośrednie wpływy podatkowe na etapie eksploatacji SMR (dwie jednostki) będą wynosić około 100 mln złotych rocznie. Należy pamiętać, iż okres eksploatacji to minimum 60 lat. Suma ta obejmuje zakładane wpływy z tytułu podatku PIT pracowników, podatku CIT oraz podatku od nieruchomości.

Dochody te będą dystrybuowane według następującego klucza:

gmina lokalizacyjna, gminy sąsiadujące i inne gminy w regionie będące miejscem zameldowania pracowników EJ: 17,3%
powiat kielecki: 4,3%
województwo świętokrzyskie: 10,4%
Skarb Państwa: 68%.

Wykres 1. Dystrybucja dochodów z tytułu podatku PIT pracowników, podatku CIT oraz podatku od nieruchomości

Jak przedstawiono powyżej, tylko do gminy lokalizacyjnej oraz gmin ościennych co roku, przez kolejne minimum 60 lat trafiać będzie ponad 17 mln złotych rocznie. Natomiast całkowite wpływy dla województwa, powiatu oraz gmin to ok. 32 mln złotych rocznie, również przez minimum kolejnych 60 lat.

Wzrost przychodów podatkowych do budżetu gminnego, a także budżetów wszystkich poziomów jednostek samorządu terytorialnego spowoduje, że władze te zaspokoją swoje potrzeby wydatkowe i będą mogły aktywniej stymulować nowe inwestycję oraz aktywność gospodarczą (m.in. poprzez finansowanie koniecznej infrastruktury, zagospodarowanie terenów potrzebnych na inwestycje czy szkolenia zawodowe). Wpływy te nie będą jednorazowe, a przez cały okres eksploatacji elektrowni, co stanowi olbrzymią szansę na stabilny, planowy rozwoju całego regionu.

ZWIĘKSZENIE ZATRUDNIENIA I ZATRZYMANIE MIGRACJI MŁODYCH

Kolejną korzyścią związana z budową SMR są procesy migracyjne związane z potrzebą zapewnienia rozbudowanych kadr. Budowa oraz rozruch małej modułowej elektrowni jądrowej w technologii Rolls-Royce SMR to około 4-5 lat. Do tego okresu należy zaliczyć dodatkowo prace przygotowawcze na terenie elektrowni trwające około 2 lat. Równolegle prowadzone będą prace związane z infrastrukturą towarzysząca. Zakłada się, że dla jednej jednostki w czasie budowy otrzyma posadę ok. 500 osób, natomiast w trakcie eksploatacji około 300 pracowników. Przy założeniu budowy dwóch jednostek, a także na podstawie doświadczeń z innych obiektów energetyki jądrowej (Hinkely Point C, Sizewell B oraz Flamanville-3) można założyć, że procentowy udział pracowników napływowych będzie wynosił 60-80% w etapie budowy oraz 50-60% w etapie eksploatacyjnym.

Tabela 1. Szacunkowa liczba pracowników przy realizacji Przedsięwzięcia oraz znaczenie procesów napływowych

Obecnie nie jest jeszcze możliwe określenie szczegółowej strategii zatrudnienia siły roboczej i kadr, w tym dokładnego udziału pracowników lokalnych w strukturze zatrudnienia. Mimo to jednak, można założyć, że budowa jednostek SMR będzie prowadzić do stałego osiedlenia setek pracowników, często wraz z rodzinami. Będzie to szczególnie korzystne w kontekście demografii województwa świętokrzyskiego.

Zatrudnienie pracowników do etapu budowy oraz eksploatacji wiąże się z pobudzeniem lokalnej gospodarki oraz sektora usług. Na podstawie analiz innych projektów energetyki jądrowej w tym m.in. Sizewell B oraz Flamanville-3 zakłada się, że:

Lokalni dostawcy z regionu mogą realizować zamówienia odpowiadające nawet 2-4% wartości nakładów konstrukcyjnych na miejscu budowy. Ze względu na modułowy charakter Rolls-Royce SMR, współczynnik ten może być niższy niż w ww. projektach EJ z Francji i Wielkiej Brytanii. Niemniej jednak, jeśli zostanie on nawet na poziomie 1%, będzie to oznaczało zamówienia w regionie liczone w milionach złotych.
Zostaną stworzone nowe miejsca pracy – ok. 300 dodatkowych poza samą elektrownią. Związane są one z pobudzeniem lokalnej gospodarki i sektora usług wskutek napływu pracowników do realizacji budowy i eksploatacji obiektu. Zgodnie z danymi, tzw. „pośrednio tworzone miejsca pracy” mogą odpowiadać nawet 60% ilości stanowisk potrzebnych w trakcie eksploatacji elektrowni.
Pracownicy napływowi (zarówno na etapie budowy, jak i eksploatacji) będą wydawać dużą część swoich zarobków lokalnie (m.in. na zakwaterowanie, media, żywienie czy usługi itp.). Biorąc pod uwagę zarówno skalę spodziewanych procesów osiedlania (setki osób, często wraz z rodzinami) oraz ich znacznie wyższe zarobki niż średnia krajowa, będzie to miało istotny pozytywny wpływ na lokalną gospodarkę.
Każdy reaktor Rolls-Royce SMR będzie wymagał co półtora roku 18-dniowego przestoju technicznego. W okresach tych na miejscu EJ będą zatrudniane bardzo duże ilości pracowników – Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej sugeruje zatrudnienie nawet 1200 osób na czas przestoju. Znajduje to potwierdzenie w praktyce branżowej – przykładowo EDF Energy zakłada 1000 osób dla przestojów Hinkley Point C. Tak olbrzymia liczba osób będzie przez czas swojego pobytu generowała bardzo znaczący wzrost popytu na usługi w regionie.

Przedstawione dane nabierają znaczenia, jeśli odniesiemy je do województwa świętokrzyskiego, a w szczególności do powiatu kieleckiego. Stworzenie łącznie pośrednio i bezpośrednio około 800 miejsc pracy przez okres 60 lat eksploatacji elektrowni, znacznie zredukuje liczbę bezrobotnych, a także będzie miało istotny wpływ na przychody lokalnej społeczności. Dla porównania w ujęciu bezwzględnym, liczba bezrobotnych w powiecie kieleckim oraz mieście Kielce w lipcu 2023 r. wynosiła 8,5 tys. Nowe miejsca pracy przy założeniu przedstawionym w tabeli 1, pozwolą ten współczynnik zredukować o ponad 6%.

ROZBUDOWA INFRASTRUKTURY REGIONU

Posadowienie jednostek Rolls-Royce SMR będzie wiązało się z budową, bądź rozbudową dodatkowej infrastruktury towarzyszącej, takiej jak infrastruktura transportowa, elektroenergetyczna czy sanitarna. Skala koniecznych do zrealizowania przedsięwzięć jest ściśle związana z końcową lokalizacją obiektu tj. z jego oddaleniem od istniejącej infrastruktury. Technologia Rolls-Royce SMR jest w pełni dostosowana do transportu wszystkich podzespołów potrzebnych do budowy elektrowni drogą kołową. Co potwierdza tylko fakt, że budowa elektrowni z pewnością przyczyni się do realizacji lokalnych inwestycji drogowych.

Musi zostać zapewniony odpowiedni szlak komunikacyjny zarówno dla transportu ciężkiego na etapie konstrukcyjnym, jak i dla przyszłych pracowników elektrowni. Modernizacje dodatkowo przyniosą udogodnienia dla lokalnych mieszkańców, takie jak drogi rowerowe, chodniki dla pieszych czy też przystanki autobusowe. Wiąże się to również z rozbudowaną siecią transportową pomiędzy docelową lokalizacją, a dużymi miastami np. Kielcami. W zależności od umiejscowienia może być to nie tylko rozbudowa sieci transportu drogowego, ale również kolejowego, co będzie swoistą korzyścią dla okolicznych mieszkańców.

Inwestycja będzie także wymagać rozbudowy lokalnej infrastruktury elektroenergetycznej, z uwagi na konieczność powstania linii należących do sieci najwyższych napięć oraz sieci wysokiego napięcia, a także budowy stacji elektroenergetycznych w bezpośredniej bliskości granic lokalizacji. Wszystko to umożliwi wprowadzenie energii elektrycznej wyprodukowanej z SMR do Krajowego Systemu Elektroenergetycznego. Dokonanie niezbędnych inwestycji będzie korzystne dla regionu z uwagi na impuls do modernizacji istniejących lub budowę nowych sieci i stacji elektroenergetycznych. Wszystko to spowoduje poprawę dostępności sieci dla potencjalnych obiektów przemysłowych i usługowych, a zatem region stanie się dostosowany do potrzeb energochłonnego przemysłu.

Adekwatnie do rozbudowy infrastruktury transportowej i elektroenergetycznej również ta sanitarna musi zostać dostosowana do potrzeb budowy elektrowni. Podobnie jak we wcześniejszych przykładach poprawi to warunki życia lokalnych mieszkańców.

Nie należy zapominać, iż inwestycja jaką jest budowa jednostek SMR wpłynie znacząco na wzrost aktywności gospodarczej w regionie. Napływ pracowników wymusi inwestycje w mieszkalnictwo, branżę hotelarską, gastronomiczną oraz usługową.

WSPÓŁPRACA Z UCZELNIAMI

Realizacja inwestycji budowy elektrowni jądrowej wiąże się z bardzo znaczącymi wyzwaniami kadrowym na każdym etapie przedsięwzięcia – od okresu przygotowawczo-pozwoleniowego, przez budowę, aż po eksploatację reaktorów. Jednym ze środków w kierunku zapewnienia odpowiedniej gotowości inwestora w tym zakresie jest współpraca z ośrodkami uniwersyteckimi i szkolnymi oraz nadzorującymi je organami państwowymi.

W regionie funkcjonują jedynie dwie uczelnie publiczne (Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach i Politechnika Świętokrzyska w Kielcach) oraz 10 uczelni niepublicznych. Łącznie uczelnie i ich filie znajdują się w 6 miastach regionu, przy czym w Kielcach studiuje ok. 90% wszystkich studentów w województwie. Współpraca z kieleckimi uczelniami w celu uruchomienia dedykowanych kierunków nauczania (lub przynajmniej specjalizacji) pod kątem zatrudnienia w planowanej elektrowni pozwoliłaby zwiększyć atrakcyjność, a także zainteresowanie tymi ośrodkami naukowymi. Według danych GUS (stan na koniec 2022 r.), w województwie świętokrzyskim studiowało zaledwie 21,6 tys. osób(1,8% liczby studentów w kraju), co stanowi trzeci najniższy wynik (mniej studentów kształci się jedynie w woj. lubuskim i opolskim).

Jednocześnie problemem pozostaje też ubytek studentów i związana z tym presja na zamykanie uczelni. Dla porównania, w 2008 r. w województwie funkcjonowało o 25% więcej uczelni (15), a liczba studentów była ponad dwukrotnie większa. Powstanie stabilnych i wysokopłatnych miejsc pracy w bezpośrednim sąsiedztwie uczelni, które kształcą w tych kierunkach z pewnością zachęci przyszłych studentów do wyboru tych ośrodków akademickich.

PODSUMOWANIE

Opisane powyżej korzyści są niezwykle istotne z punktu widzenia przyszłości województwa świętokrzyskiego. Jednak to nie koniec benefitów związanych z budową i eksploatacją elektrowni jądrowej w technologii Rolls-Royce SMR. Należy pamiętać, że budowa jednostek SMR stanie się kołem zamachowym dla rozwoju przemysłu w regionie. Zapewnienie czystej, stabilnej i niezawodnej energii elektrycznej oraz cieplnej przy równoczesnej możliwości produkcji wodoru będzie stanowić magnes przyciągający polskich, jak i zagranicznych inwestorów.

W bezpośrednim sąsiedztwie elektrowni powstanie specjalna strefa ekonomiczna, a fabryki i przedsiębiorstwa będą mogły wykorzystać bezpośrednio produkowaną energię. Zatem budowa stabilnego i bez emisyjnego źródła energii, jakim jest SMR, staje się remedium na niebezpieczny trend depopulacyjny w województwie świętokrzyskim, a także niezwykłą szansą pobudzenia regionu.

Bibliografia:

Autor: Sławomir Malara